لزوم احیای تعادل بین حقوق زن و مرد در جامعه

آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی در دیدار معاون پژوهش جامعه‌الزهرا علیهاالسلام و اعضای کمیته علمی، کمیته اجرایی و شورای سیاستگذاری نخستین همایش کتاب سال بانوان که در سالن جلسات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، اظهار داشت: خدای متعال را شاکریم که توفیق داد در چنین روزی شاهد قدم‌های بلندی که در راه پیشرفت علم و فضیلت برداشته‌اید، باشیم.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود:  با توجه به این حقیقت که برای رسیدن به کمال و نتایج مطلوب باید تلاش کرد، این سؤال مطرح می‌شود که این تلاش‌ها چگونه باید انجام شود و چه راه بهتری برای رسیدن رشد و کمال داریم که همه اینها نیاز به افکار صحیح و آموزنده دارد. آیت‌الله مصباح یزدی گفت: برای رشد و تکامل هر چیزی باید استعدادهای آن را کشف کنیم، لوازمی که برای شکوفایی آن مورد نیاز است باید شناسایی شود و به این مسئله توجه داشت که در هر فرصتی چه نوع خدمتی را می‌توان ارائه داد که این موضوع در همه موجودات از جمله گیاهان و در سطح بالاتر برای حیوانات و در سطح بالاتری برای انسان‌ها صادق است.

ایشان تصریح کرد: این سیر را باید برای انسان در نظر گرفت که ما چه هستیم؟ به کجا می‌توانیم برسیم؟ چه استعدادهایی خداوند در وجود ما قرار داده و برای شکوفایی استعدادها چه شرایطی را باید فراهم کرد؟.

همه انسان‌ها برای یک هدف آفریده شده اند
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم یادآور شد: انسان به فرموده خداوند متعال، کامل ترین و به عنوان بهترین مخلوق معرفی شده است، خداوند، عقل را به انسان داده و سپس به وسیله انبیا و اولیای الهی به راهنمایی‌های الهی و آسمانی انسان‌ها پرداخته است. آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: انسان‌ها همه یکسان نیستند و در هر مرحله از زندگی، ویژگی‌های خاصی دارند؛ همچنین هر انسانی ویژگی‌هایی دارد که در انسان‌های دیگر نمی‌توان یافت و منحصر به فرد است، یا برخی ویژگی‌ها در برخی انسان‌ها وجود دارد، در این صورت این سؤال مطرح است که برای رسیدن به کمال، چه باید کرد و آیا برنامه و فرمول دقیقی وجود دارد یا نه؟

ایشان با اشاره به استعدادهای ویژه و شرایط خاص هر انسان، گفت: استعدادها، حقوق و وظایف انسان‌ها یک جهت مشترک دارد که بین همه انسان‌ها وجود دارد و همه انسان‌ها برای این هدف آفریده شدند و جهات برای همه انسان‌ها مشترک است. رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: اگر چیزی در همه انسان‌ها مشترک بود، باید برنامه مشترکی داشته باشد و اگر غیر این باشد، در حق انسان ظلم شده است؛ بنابراین مشترکات باید شناسایی شود، همچنین آنان که ویژگی‌های خاص دارند باید تحت تربیت مربیان خاص قرار بگیرند تا با توجه به استعدادهای آنان به تربیت شخص بپردازند و این موضوع، قاعده عقلایی مقبولی است.

همه انسان‌ها در اصل انسانیت مشترک هستند
آیت‌الله مصباح یزدی عنوان کرد: همه انسان‌ها در اصل انسانیت مشترک هستند و همه انسان‌ها بر اساس این اصل، استعدادهای مشترک، حقوق مشترک،  وظیفه مشترک و مسئولیت مشترک دارند. ایشان با اشاره به آیه «إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی»، اظهار داشت: انسانیت برای همه مشترک است و اختلافات برای این است که همدیگر را بشناسیم و روابط اجتماعی برقرار شود. مدیر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: اختلافاتی در تکوین انسان‌ها وجود دارد که انسان‌ها را به دو دسته زن و مرد تقسیم می‌کند، اما در وظایف و حقوق آنان تفاوتی نمی‌گذارد، اگر خودمان می‌خواستیم وظایف و حقوق را تعیین کنیم، بسیار دچار اشتباه می‌شدیم.

وظایف مشترک زن و مرد در دنیا رسیدن به قرب الهی است
آیت‌الله مصباح یزدی اضافه کرد: در قرآن کریم به وظایف مشترک زن و مرد و استعدادهای مشترک و کمال مشترک اشاره شده و افراد می‌توانند از آن پیش تر بیفتند و آن چیزی است که در ادبیات دینی ما به قرب خداوند یاد می‌شود. ایشان تصریح کرد: خداوند متعال، انسان را به عنوان خلیفه الله معرفی کرد تا نشان دهد انسان می‌تواند به خدا نزدیک شود و این موضوع بین زن و مرد مشترک است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به آیه ۱۱ سوره تحریم که آمده: «وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ»، گفت: قرآن کسانی را در صنف زنان ذکر می‌کنند که برای همه مؤمنان الگو هستند؛ خداوند در قرآن کریم می‌فرماید کسانی که ایمان دارند، اگر الگویی برای رفتار خود می‌خواهند به زنانی چون همسر فرعون نگاه کنند و ما می‌دانیم که سرامد این الگوها، حضرت زهرا علیهاالسلام هستند. آیت‌الله مصباح یزدی افزود: این رشد در انسانیت است و در جهت قرب الهی هیچ فرقی بین زن و مرد نیست، چنانچه همه ائمه معصومین علیهم‌السلام، نسبت به حضرت زهرا علیهاالسلام خضوع فراوانی داشتند و آن حضرت را الگویی برای خود می‌دانستند.

ایشان به آیه ۹۷ سوره نحل اشاره کرد که خداوند می‌فرماید:«مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی‏ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ؛ هر کس ـ از مرد یا زن ـ کارى شایسته کند و با ایمان باشد، قطعاً او را به حیاتى پاک زنده خواهیم داشت و به چنین کسانى بر پایه بهترین کارى که انجام مى دادند پاداش خواهیم داد». استاد اخلاق حوزه علمیه تأکید کرد: همه انسان‌ها هدف مشترک و راه مشترک دارند، بنابراین همه باید استعدادهای خود را به کار بگیرند تا به آن هدف مشترک که قرب الهی است، برسند.

یکی از علل عدم اهتمام برخی زنان به عفت و حجاب، مطرح شدن است
آیت‌الله مصباح یزدی به اعتقادات انسان‌ها درباره تفاوت زن و مرد اشاره کرد و گفت: برخی معتقدند که فرقی بین زن و مرد نیست و اختلافات جزئی در جهات بدنی و روحی وجود دارد که در وظایف و حقوق این دو گروه تأثیری ندارد؛ برخی نیز معتقدند که همواره نسبت به زنان ظلم شده و شاید در هیچ برهه ای از تاریخ، حقوق زنان که شایسته حقوق انسانی و الهی باشد، وجود نداشته باشد. ایشان ادامه داد: این مسئله در پیروان ادیان حتی مسلمانان هم وجود دارد که باعث شده محرومیت واقعی به آنان تحمیل شود و از سایشان دیگر از نظر روانی، زنان احساس کمبود، عقب افتادگی و محرومیت داشته باشند، همانند فردی که در جامعه مورد تحقیر قرار بگیرد که جریان طبیعی رفتاری است و در روانشناسی شناخته شده است.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان داشت: در عالم اسلامی و بعد از دوران مدرنیته در قرن اخیر، این احساس در زنان مسلمان به وجود آمد که ما عقب افتاده هستیم و باید انتقام ظلم‌هایی که در طول تاریخ شده از مردان بگیریم و شاید بسیاری از زنان احساس می‌کنند که مردان در طول تاریخ به زنان ظلم کردند و باید انتقام گرفت که موجب افراط و تفریط می‌شود. آیت‌الله مصباح یزدی تصریح کرد: امروز بسیاری از زنان تحت فشار ظالمانه هستند و از آنان کار کشیده می‌شود و با تحقیر و رفتار نابخردانه با آنان رفتار می‌شود، برخی زنان که احساس ضعف می‌کنند و می‌خواهند خود را مطرح کنند.

استاد حوزه علمیه قم عنوان کرد: در واقع، یکی از علل عدم اهتمام زنان به عفت و حجاب این است که بسیاری بانوان دوست دارند که مطرح شوند؛ عده ای نیز به بهانه روشنفکری و تمدن گری به بی حجابی رایشان آوردند و به دنبال آن حواشی و آثاری از طرفین داریم.

 یکی از کمبودهای جامعه اسلامی ما، به هم خوردن تعادل و افراط و تفریط در حقوق زن و مرد است
استاد اخلاق حوزه علمیه یادآور شد: ما در شرایطی بین افراط و تفریط مواجه هستیم و باید اعتراف کنیم که متدینان ما در این مسئله به درستی به وظایف خود عمل نکردند و نسبت به حقوق زنان اهتمام نداشتند، چنانچه سال‌های طولانی حقوق زنان به درستی رعایت نشد و این مسئله باعث شد که احساس شکست و محرومیت برای زنان به وجود آید و عکس العمل زنان این باشد که ضد آن عمل کنند. آیت‌الله مصباح یزدی با بیان اینکه یکی از کمبودهای جامعه اسلامی ما، به هم خوردن تعادل و افراط و تفریط در حقوق زن و مرد است، عنوان کرد: وقتی انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، باید به این مسئله توجه می‌شد، همانطور که این مسئله در سخنان حضرت امام(ره) انعکاس داشت، چنانچه می‌فرمودند که من برای اسلام احساس خطر می‌کنم، ما برای اسلام  قیام کردیم و برای اسلام شهید می‌شویم.

لزوم احیای تعادل بین حقوق زن و مرد در جامعه
ایشان  ادامه داد: اسلام برای انسان، تعادل بین حقوق زن و مرد را تصویب کرده و ما وقتی انقلاب می‌کنیم، باید این تعادل را احیا کنیم و از افراط و تفریط در این امر بپرهیزیم، اما مرز این افراط و تفریط کجاست؟؛متأسفانه ما باید اعتراف کنیم که هنوز هم جامعه ما در حقوق انسانی مرد و زن درست عمل نکرده است. رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) یادآورشد: متأسفانه ما در فهم افراط و تفریط‌ها هم ضعف‌هایی داریم و وقتی به منابع رجوع می‌کنیم، پیش داوری‌های افراطی و تفریطی داریم؛ بنابراین یکی از وظایف فرهیختگان جامعه ما این است که حقوق زن و مرد را به تعادل نزدیک کنند و از نظر عملی و نظری، تعادل حقوق زن و مرد را  مورد توجه قرار دهند.

اصل مسئله علم برای انسانیت انسان است و به جنسیت ربطی ندارد
آیت‌الله مصباح یزدی بیان کرد: یکی از جهاتی که برای زن و مرد مطرح می‌شود، این است که آیا تحصیل علم برای مردان است و یا زنان؟ که در پاسخ باید گفت که علم برای انسانیت است و به جنسیت ربطی ندارد. ایشان افزود: اصل مسئله علم برای انسانیت انسان است، همچنین مشارکت در امور اجتماعی و سیاسی نیز به جنسیت ربطی ندارد؛ خداشناسی، عبادت، معرفت خدا و تقرب به خداوند، ایمان به خداوند و قرب الهی و همه اینها مرد و زن نمی‌شناسد.

لزوم توجه به وحی الهی برای پاسخ به برخی شبهات
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه به برخی شبهات که در جامعه مطرح است، اشاره و عنوان کرد: مسئله تکثیر نسل انسان دو رکن دارد که هر یک وظیفه خاص خود را دارد، اگر بخواهیم انسانیت بقا داشته باشد، باید ازدواج صورت بگیرد، امروز بسیاری از زنان حتی زنان مسلمان و متدین معتقدند که اگر تعدد همسر جایز است هم باید برای زن باشد هم برای مرد و به دنبال آن خیلی مسائل مترتب می‌شود که چرا مرد می‌تواند با زن دیگری ارتباط مشروعی داشته باشد. آیت‌الله مصباح یزدی ادامه داد: بخشی از این سؤالات را می‌توان با علم و تجربه فهمید و بخشی را باید از وحی کمک گرفت. خیلی مسائل را وحی پاسخ می‌دهد و ما نمی‌فهمیم، به عنوان مثال ما نمی‌دانیم چرا باید نماز را قبل از طلوع آفتاب خواند.

ایشان  تصریح کرد: وحی می‌تواند به ما در تشخیص وظیفه و فهمیدن کمک کند، بنابراین ایمان اقتضا می‌کند که راهنمایی‌هایی را که وحی کرده بپذیریم و برخی مسائل را که خودمان نمی‌توانیم بفهمیم، باید به وحی خداوند و نبی خدا اعتماد کنیم.

تأسیس جامعه‌الزهرا(س) حاصل تلاش مؤسسان حوزه‌های علمیه خواهران
استاد اخلاق حوزه علمیه در ادامه یادآور شد: یکی از خدمات حضرت امام(ره)، یاران و دست پروردگان مکتب آن حضرت این بود که زمانی که نهضت روحانیت شروع شد، مسئله تحصیل و آموزش بانوان هم مطرح شد که در پی آن مکتب توحید راه اندازی شد. آیت‌الله مصباح یزدی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره مؤسسان حوزه‌های علمیه خواهران، اظهار داشت: در ایران قدم‌های ارزنده ای در این زمینه برداشته شد که نمونه آن جامعه‌الزهرا علیهاالسلام است.

ایشان افزود: در این زمینه وقتی بانویی عالم و دانشمند شد، علم خود را باید عرضه کند، بحث علمی کند، کتاب بنویسد، در کنفرانس‌های عملی و در فعالیت‌های علمی شرکت کند، اما حدود زن و مرد باید رعایت شود و به حقوق اختصاصی ضرری وارد نشود.

بانوان جامعه می‌توانند در مسیر علم و دانش، باعث افتخار کشور و نظام اسلامی باشند
رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه به کتاب «بلاغاتُ النّساء» نوشته احمد بن ابی طاهر مشهور به ابن طیفور اشاره کرد که سخنرانی‌های بانوان نامدار تاریخ اسلام در این کتاب گردآوری شده است. آیت‌الله مصباح یزدی با بیان اینکه بانوان جامعه می‌توانند در مسیر علم و دانش، باعث افتخار کشور و نظام اسلامی باشند، برگزاری همایش کتاب سال بانوان را اقدام شایسته ای عنوان کرد و اظهار داشت: این گام برای احقاق حقوق بانوان، احترام به شخصیت آنان و استفاده از استعدادهای خدادادی آنان برداشته شده است که قابل قدردانی است.

ایشان در پایان سخنان خویش توصیه کرد که همه درباره ویژگی‌های شخصی خود فکر کنیم تا چگونه از آنچه خداوند به ما عنایت فرموده، استفاده کنیم تا باعث قرب الهی و خشنودی خداوند متعال، ملائکه، انبیا و اولیای الهی شود. استاد اخلاق حوزه علمیه تصریح کرد: ما باید ببینیم در بین کارهایی که از ما ساخته است، اولویت چیست و جامعه ما به چه چیزی احتیاج دارد و نتایجی که از فعالیت‌های ما عایدمان می‌شود تا چه اندازه بر کمال انسانی ما تأثیرگذار است.

آیت الله مصباح یزدی تأکید کرد: برخی به فکر منافع مادی خود هستند که اینان طبق فرموده خداوند در قرآن کریم، اخسرین هستند؛ اما اگر انگیزه الهی شد، همین ما را بس است.


منبع: خبرگزاری حوزه علمیه